ZAMANAŞIMIYLA MALI GERİ KAZANMANIN ŞARTLARI
Zamanaşımıyla Malın Geri Kazanılmasının Şartları
Mesela A saatini düşürmüş. B bu saati bulmuş ve arkadaşı V'ye emanet olarak bırakmış. V emin sıfatıyla zilyet midir? Değildir. Çünkü mal A 'nın elinden rıza dışı çıkmıştır. Bu yüzden ne B ne de V emin sıfatıyla zilyet olamaz.
Saati V de gitmiş iyi niyetli Ü'ye satmış. İyi niyetli Ü anında hakkı kazanabilir mi ? MK m 988 den yararlanamaz. Çünkü malı emin sıfatıyla zilyetten alması yazılı senet değil. O zaman Ü'nün iyi niyeti burada korunmaz. Çünkü hukukun her zaman iyi niyeti koruması gibi bir genel prensibi yoktur. İyi niyetin korunduğu haller yasalarla gösterilen kurumlarla sınırlıdır. İyi niyeti koruyabilmemiz için o konu hakkında iyi niyeti koruyacağımıza dair yasada bir düzenlemenin bulunması gerekir. O zaman iyi niyetli olsa bile iyi niyet olayda korunmaz.
İyi niyeti hangi hallerde korumayız? m. 988 ve m. 990 dışında kalan hallerde iyi niyeti koruyamıyoruz. Yani emin sıfatıyla zilyetten almamışsanız malı yasa koyucu iyi niyetli olsanız dahi sizi korumamış.
Yukardaki olayda malik hala A'dır. A buarada iyi niyetli Ü'ye hangi davaları açabilir ve malı geri alabilir? Ya rıza dışı çıkma tarihinden itibaren 5 yıl içinde taşınır davası açar ya da Ü'nün mal eline geçtiği tarihten itibaren 5 yıl içinde istihkak davası açar. Bu sürelerle ilgili , sürelerin ne zaman başladığıyla ilgili konulara dikkat. Çünkü mülkiyet hala iyi niyetli Ü zamanaşımıyla malik olana kadar A 'dadır. O zaman A , mülkiyet devam ettiği sürece istihkak davası açabilir.
İyi niyetli Ü şuanda hakkı kazanamadı. Ancak zamanaşımıyla malı kazanabilir.
MK m. 777/1 : Başkasının taşınır bir malını davasız ve aralıksız beş yıl iyiniyetle ve malik sıfatıyla zilyetliğinde bulunduran kimse , zamanaşımı yoluyla o taşınırın maliki olur.
ZAMANAŞIMIYLA MALI GERİ KAZANMANIN ŞARTLARI
Bu hükme göre zamanaşımıyla malın kazanılmasının şartları şöyledir :
Ü'nün iyi niyeti 5 yıl devam edecek. Ü, 5yıl boyunca iyi niyetli olsa daha sonra durumu öğrense sonucu etkilemez. Çünkü hakkı kazandıktan sonra gelen kötü niyet artık zarar vermez.
İyi niyetli Ü zilyetliğini malik sıfatıyla sürdürecek.
5 yıl davasız ve aralıksız devam edecek. Yani bizim A , Ü 'ye 5 yıl boyunca taşınır veya istihkak davası açmamalı. Açarsa iyi niyetli Ü artık zamanaşımıyla kazanma hükmünden yararlanamaz.
Soru : İyi niyetli Ü 2 yıl boyunca malı davasız aralıksız iyi niyetli bir şekilde zilyetliğinde bulundurmuş. Daha sonra P'ye satmış. P de iyi niyetli. İyi niyetli P şu anda malik olur mu? Ü emin sıfatıyla zilyet olmadığı için P iyi niyetli de olsa malik olmaz. Hakkı ancak anında emin sıfatıyla zilyet olan kişiden kazanabiliriz. P de m.727'ye dayanarak hakkı kazanacak yani zamanaşımıyla.
İyi niyetli P , 5 yıl sonra mı malik olur yoksa 3 yıl sonra mı ? Yani Ü 'nün 2 yıllık süresinden yararlanabilir mi ?
MK m. 996 : Kazandırıcı zamanaşımından yararlanma hakkına sahip olan zilyet , zilyetliği kendisine devreden aynı yetkiye sahip idiyse onun zilyetlik süresini kendi süresine ekleyebilir. Yalnız 2. si de iyi niyetli olacak.
Önceki zilyedin süresinden faydalanmanın iki önemli şartı vardır :
a) Zilyetliği ondan devren kazanacaksınız. Yani Ü , P 'ye kendi isteğiyle zilyetliği devretmelidir. Eğer P , Ü 'nün rızası dışında zilyetliği kazanırsa yani aslen kazanırsa o süreden yararlanamaz. Olayımıza baktığımızda Ü, malı P 'ye satmakla zilyetliği devretmiş oldu.
b) Öncekinin süresinden yararlanabilmeniz için öncekinin de iyi niyetli olması ve geçen süreyi davasız , aralıksız ve malik sıfatıyla geçirmiş olması gerekir.
Olayımıza baktığımızda 2 yıllık süreyi Ü nasıl geçirmeli ki o süreden yararlanabilelim ? İyi niyetle , davasız , aralıksız ve malik sıfatıyla. Yani zamanaşımı ile kazanmanın şartlarına sahip olacak.
2 yıllık süreden yararlanabilmesinin önemli koşulları mutlaka ve mutlaka davasızlık koşulu ,aralıksız olması ( zamanaşımıyla kazanma olanağını kaybetmemiş olması da düşünülerek) ve malik sıfatı incelenir.
Zilyetlik devir yoluyla iyiniyetle , davasız , aralıksız intikal ettiği sürece her bir zilyet öncekinin süresinden yaralanabiliyor.
kaynak.ERCİYES ÜNİVERSİTESİ DERS NOTLARI
