İRTİKAP SUÇU VE CEZASI
İRTİKAP SUÇU VE CEZASI
İRTİKAP SUÇUYLA KORUNAN HUKUKİ DEĞER
İrtikap suçuyla birden fazla hukuki değer korunmaktadır.
Korunan hukuki değer kamu idaresinin güvenliği ve işleyişidir.
Yargıtay ise uygulamasında irtikap suçuyla kamu idaresinin saygınlığı, bireylerin kamu görevlilerine karşı duymaları gereken inanç ve itimat, kamu görevlilerinin dürüst ve iyi şöhret sahibi olmalarındaki devlete ait yararlar korunmuş olmaktadır.
Sonuç olarak irtikap suçu ile hem kamu görevlisinin görevini, görev disiplini içerisinde kurallara ve işlem dürüstlüğüne uygun şekilde yürütmek suretiyle toplumun devlet idaresine olan güveni korunmakta hem de kamu görevlilerinin görevleri nedeniyle sağlamış oldukları güç ve üstünlükten yararlanarak kişilerin iradelerini etki altına almak suretiyle zarar vermeleri engellenmektedir.
İRTİKAP SUÇUNUN HUKUKİ KONUSU
İrtikap suçu bakımından yarar, kamu görevlisinin bizzat kendisine veya onun kabulüyle bir başkasına sağlanan maddi nitelikli her şeydir.
İRTİKAP SUÇUNDA FAİL VE MAĞDUR
İrtikap suçu özgü suç niteliğinde bir suçtur. İRTİKAP SUÇUNUN FAİLİ SADECE KAMU GÖREVLİSİDİR.
KAMU GÖREVLİSİNİN İRTİKAP FİİLLERİNİ TATİL GÜNÜNDE VEYA MESAİ SAATLERİ DIŞINDA GERÇEKLEŞTİRMESİ HALİNDE DE İRTİKAP SUÇU OLUŞUR MU?
Evet. Mesai saatleri dışında gerçekleştirmesi durumunda dahi irtikap suçu oluşur.
Herhangi bir suçun mağduru ancak gerçek kişiler olabilir. Tüzel kişiler ancak suçtan zarar gören olabilir.
Suç devlete karşı işlenmiş olsa bile, devlet suçun mağduru olarak değil suçtan zarar gören olarak kabul edilir.
İrtikap suçunun mağduru; icbar edilen, ikna edilen veya hatasından yararlanılan kişidir.
Kamu görevlisinin bağlı olduğu kamu idaresi de suçtan zarar gören olarak kabul edilmelidir.
İRTİKAP SUÇUNUN SÖZCÜK ANLAMI NEDİR?
İrtikap sözcük anlamı olarak kötü iş yapma, kötülük etme, yiyicilik, yalan söyleme, hile yapma anlamına gelir.
İrtikap suçu için bize en uygun gelen kelime anlamı 'yiyiciliktir'.
HUKUK TERİMİ OLARAK İRTİKAP NEDİR?
Kamu görevlisinin, görevinin sağladığı nüfuzu veya güveni kötüye kullanmak suretiyle bir kimseyi kendisine veya başkasına yarar sağlamaya veya bu yönde vaatte bulunmaya icbar ya da ikna etme veya görevinin gereği olarak almaması gereken şeyi karşı tarafın hatasından faydalanarak alma olarak tanımlanmaktadır.
İCBAR SURETİYLE İRTİKAP NEDİR?
İcbar kavramı, bir kimsenin iradesini etkileyerek yapmak istediğinden başka bir hareketi yapmasına sebep olacak biçimde, maddi veya manevi zor kullanma olarak tanımlanmaktadır.
Kamu görevlisinin haksız tutum ve davranışları karşısında, kişinin haklı bir işinin gereği gibi, hiç veya en azından vaktinde görülmeyeceği endişesiyle, kendisini mecbur hissederek, kamu görevlisine veya yönlendireceği kişiye menfaat temin etmiş olması halinde, icbarın varlığı kabul edilir.
Öğretide icbar manevi nitelikte cebir olarak kabul edilmektedir.
İCBAR NİTELİĞİNDEKİ HAREKETLER MUTLAKA AÇIKÇA MI GERÇEKLEŞTİRİLMELİ?
Açıkça da olabilir örtülü şekilde de olabilir.
İKNA SURETİYLE İRTİKAP NEDİR?
Kamu görevlisi karşısına gelen bireyin içinde bulunduğu bu inanç ve güvenden faydalanarak, bireyin iradesini çeşitli hileli davranışlarla yanıltıp, yarar sağlaması halinde ikna suretiyle irtikap suçunu işlemiş olacaktır.
İCBAR VE İKNANIN FARKI NEDİR?
İcbar ve iknanın farkı bakımından icbar suretiyle irtikapta mağdur kamu görevlisine veya bir başkasına sağladığı veya vaat ettiği yararın kendisinden hukuka aykırı bir şekilde temin edildiği bilincindedir. Fakat ikna suretiyle irtikapta hileli davranışın etkisi sonucu iradesi sakatlanan mağdur sağladığı veya vaat ettiği yararın hukuka uygun olduğunu sanmaktadır.
HATADAN YARARLANMAK SURETİYLE İRTİKAP NEDİR?
Kamu görevlisinin hatadan yararlanmak suretiyle irtikap suçu bakımından ihmali nitelikte hareketinin varlığı gerekmektedir. Kamu görevlisinin mağdurun hataya düşmesi konusunda herhangi bir etkin davranışı bulunmamaktadır. Mağdur, tamamen kendisinden kaynaklanan çeşitli nedenlerle hataya düşmektedir.
Burada kamu görevlisi, hata suretiyle irtikapta mağdurun hataya düştüğünü bilmekte fakat mağduru uyarmayarak, mağdurun hatasından yararlanmaktadır.
İRTİKAP SUÇUYLA ZİMMET SUÇUNUN FARKI NEDİR?
İrtikap suçu bakımından yarar mağdur tarafından sağlanmalıdır. Kamu görevlisi kendi zilyetliğinde bulunan yarar kavramı içinde yer alan şeyi karşı tarafa vermemesi irtikap suçunu değil, zimmet suçunu oluşturacaktır.
SUÇUN OLUŞMASI İÇİN MUTLAKA YARARIN SAĞLANMIŞ OLMASI MI GEREKİR?
Kamu görevlisinin fiilen yararı elde etmediği halde mağdurun yapacağı vaat açıklaması ile irtikap suçu tamamlanmış olacaktır. Mağdur vaadini yerine getirmese dahi suç teşebbüs aşamasında kalmamakta, tamamlanmış sayılacaktır.
VAAT HERHANGİ BİR ŞEKLE TABİ MİDİR?
Vaat herhangi bir şekle bağlı değildir, yazılı olabileceği gibi sözlü olarak da gerçekleşebilir.
İRTİKAP SUÇUNDA DEĞER AZLIĞI NEDENİYLE CEZA İNDİRİMİ YAPILABİLMESİ İÇİN TEMİN EDİLEN MENFAAT DEĞİL, SANIKLARIN TEMİN ETMEK İSTEDİKLERİ MENFAAT ESAS ALINMALIDIR.
İRTİKAP SUÇUNDA HUKUKA UYGUNLUK UNSURU VAR MIDIR?
İrtikap suçunda hukuka uygunluk sebebi yoktur.
İRTİKAP SUÇUNUN MANEVİ UNSURU
İrtikap suçu hem doğrudan hem olası kastla işlenebilecektir.
İRTİKAP SUÇUNA TEŞEBBÜS MÜMKÜN MÜDÜR?
İrtikap suçu bakımından değerlendirilecek olunursa, icbar ve ikna suretiyle irtikap suçuna teşebbüs münkündür. Yargıtay da suça teşebbüsün mümkün olduğu yönünde kararlar vermektedir.
İCBAR VE İKNA SURETİYLE İRTİKAP YARARIN SAĞLANMASI VEYA YARAR SAĞLANMASI YÖNÜNDE VAATTE BULUNULMASIYLA TAMAMLANMAKTADIR.
İRTİKAP SUÇU ŞİKAYETE Mİ TABİDİR?
İrtikap suçu şikayete tabi değildir, resen takip edilen bir suçtur.
İRTİKAP SUÇUNDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME NEDİR?
İrtikap suçunda görevli ve yetkili mahkeme suçun işlendiği yer ASLİYE CEZA MAHKEMESİDİR.
Kaynak:Prof.Dr.Veli Özer Özbek'in kitabı
İRTİKAP SUÇU VE CEZASI hakkında faydalı bilgiler Avukat Gizem Gül Uzun tarafından sunulmuştur.
resmi belgede sahtecilik şikayet dilekçesi
açığa atılan imzanın kötüye kullanılması suç duyurusu
siber suçlara şikayet dilekçesi
izinsiz ses kaydı alma suç duyurusu
